Οικογενειακή - συστημική ψυχοθεραπεία

H συστημική ψυχοθεραπεία, στηρίζεται, ως εννοιολογικό πλαίσιο στη γενική θεωρία συστημάτων καθώς και στις θεωρίες της επικοινωνίας. Η γενική αρχή της είναι ότι ένα σύστημα είναι κάτι περισσότερο από το σύνολο των μερών του, όπως επίσης ότι τα συστήματα επιτυγχάνουν την ομοιόσταση τους ή την προσαρμογή τους σε νέες καταστάσεις χρησιμοποιώντας ρυθμιστικούς μηχανισμούς που λειτουργούν μέσω κυκλωμάτων ανάδρασης (feedback). Η συστημική μεθοδολογία, θεωρεί το  αντικείμενο ως σύνολο, εισάγοντας την κυκλική αιτιότητα, σύμφωνα με την οποία η ανατροφοδότηση της πληροφορίας και η αλληλεπίδραση των στοιχείων του συστήματος αποκλείουν τη διάκριση αιτίου-αποτελέσματος .

Η οικογένεια αποτελεί σύστημα με όρια και υποσυστήματα. Τα όρια που τη διαχωρίζουν  από τον εξωτερικό κόσμο πρέπει να επιτρέπουν την προσαρμογή και την επιβίωση. Η συμπεριφορά κάθε μέλους καθορίζεται από τις σχέσεις και τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών της οικογένειας ενώ μέσα στα οικογενειακά συστήματα υπάρχουν διαδικασίες που αναστέλλουν την αλλαγή ή την προάγουν.

Αναφορικά με την ανθρώπινη επικοινωνία είναι κοινώς αποδεκτό ότι πρόκειται για μια σύνθετη διαδικασία. Κάθε συμπεριφορά περιέχει ένα μήνυμα. Στις διαπροσωπικές σχέσεις είναι αδύνατον για οποιονδήποτε να μην επικοινωνεί. Έτσι ακόμη και η απουσία, η σιωπή ή η απόσυρση είναι ισχυρά μηνύματα. Κάθε επικοινωνία έχει 2 όψεις του ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ και της ΣΧΕΣΗΣ (μεταεπικοινωνία).

Σύμφωνα λοιπόν με τη συστημική προσέγγιση, κάθε συμπεριφορά φυσιολογική ή παθολογική είναι αποτέλεσμα μιας διαδικασίας επικοινωνίας, πάντα μέσα σε κάποιο κοινωνικό πλαίσιο σχέσεων. Το σύμπτωμα κατά συνέπεια δεν αντιμετωπίζεται ως ξένος και ακατανόητος εισβολέας στον ψυχισμό του υποκειμένου, αλλά νοηματοδοτείται ως  μήνυμα προς σημαντικούς άλλους,  ως ρυθμιστής σχέσεων σε κρίσιμη φάση. Οι κρίσιμες φάσεις στις ζωή ενός ανθρώπου (λέγονται και φάσεις κύκλου ζωής) είναι οι παρακάτω :

Φάσεις κύκλου ζωής

•          Αποχωρισμός από την οικογένεια καταγωγής, ανάπτυξη ενήλικης σχέσης με αυτήν
•          Δέσμευση στο γάμο και στην αμοιβαιότητα
•          Ανάπτυξη γονεϊκού ρολού
•          Έναρξη σχολικών υποχρεώσεων των παιδιών
•          Εφηβεία των παιδιών-> επαναδιαπραγμάτευση γονεϊκών ρόλων
•          Αποχώρηση των παιδιών -> επαναδιαπραγμάτευση συζυγικής σχέσης (φαινόμενο της άδειας φωλιάς)
•          Γονείς σε ρόλο παππούδων
•          Γηρατειά ασθένειες, επικείμενος θάνατος